Muzyka

Ska to styl muzyczny zapoczątkowany w drugiej połowie lat 50. w Kingston na Jamajce, będący prekursorem muzyki rocksteady, a w dalszej kolejności – reggae; charakteryzuje się przede wszystkim szybkim tempem, akcentem perkusyjnym kładzionym na drugą i czwartą nutę taktu oraz wyrazistą linią basu.

Muzyka ska wykonywana jest w tempie od żywego po bardzo szybkie. Zdecydowanie przeważają w niej parzyste podziały rytmiczne. Świadcząca o pokrewieństwie z jazzem tendencja do używania rytmu synkopowanego występuje, ale nie jako cecha definiująca; natomiast jedną z najbardziej rozpoznawalnych cech rytmu ska jest dodatkowe akcentowanie elementów taktu zazwyczaj cichszych w innych stylach, czyli drugiej i czwartej miary w takcie. Funkcję tę najczęściej pełni gitara rytmiczna (tradycyjnie używano elektrycznych gitar orkiestrowych). Bardzo podkreślona jest rola kontrabasu bądź gitary basowej – linia basowa z reguły tradycyjnie akcentuje pierwszą i trzecią miarę taktu. Łącznikiem między sekcją rytmiczną i solową są zazwyczaj sekcje instrumentów dętych – tradycyjnie najczęściej puzonu i trąbki, rzadziej saksofonów. Partie solowe są improwizowane, jak w jazzie.

Historia

Ska to styl muzyczny wywodzący się z Jamajki, zapoczątkowany w końcowej fazie lat 50. XX wieku, który był prekursorem rocksteady oraz reggae. Powstał pod wpływem połączenia takich gatunków muzycznych jak: blues, calypso, jazz czy swing.

Nazwa stylu prawdopodobnie jest wyrazem dźwiękonaśladowczym, używanym przez DJ'ów, którzy w ten sposób zachęcali odbiorców do zabawy, a jego powstanie związane jest ściśle z sound systemami. Pierwszymi ich twórcami byli Duke Reid i Sir Coxsone. Dzięki nim świat poznał ska, reggae czy dub.

Między dyskotekami tych DJ'ów istniała silna rywalizacja (dochodziło m.in. do bójek czy walk na noże). Te nieformalne sound systemowe walki miały swoje plusy, a mianowicie dzięki nim świat poznał takie osobistości jak Prince Buster czy Derrick Morgan.

Bardzo ważną rolę w powstaniu ska odegrali jamajscy jazzmani którzy założyli grupę The Skatalites. Zespół ten jest uważany za klasyka gatunku ska. Dzięki jamajskim emigrantom styl ska w krótkim czasie dotarł na Wyspy Brytyjskie, gdzie został zaadoptowany przez białą młodzież spod sztandarów mods, oraz skinheads.

Około 1964 roku rytm tego gatunku rozbrzmiewał na Jamajce coraz rzadziej. Gorące lato roku 1964 spowodowało nie tylko wybuch agresji młodych, ale także wiele próśb tancerzy o granie utworów w wolniejszym tempie. Alton Ellis, nagrywając w 1964 roku piosenkę Rocksteady (Rock it more steady!), dał nazwę nowemu stylowi, który charakteryzował się wolniejszym tempem i bardziej złożoną linią basu. Tak powstał gatunek Rocksteady.

Należy zauważyć, że młody Bob Marley (absolutna ikona reggae) nie grał reggae, ponieważ styl ten jeszcze wtedy nie istniał. Grał ska z czasem jednak z jego grania wykluło się reggae.

Po ponad dziesięcioletnim letargu, gatunek ten odkryto na nowo. Powstała druga fala ska. Nowa forma stylu była jeszcze bardziej energiczna, bardziej zwarte i intensywniej korzysta z instrumentów klawiszowych. Tak jak pierwsza fala powstawała przede wszystkim z myślą o klasie średniej. Nieco ponad połowa lat 70. to epoka Punk rocka, który miał wpływ na brzmienie ska. Czołowe grupy tamtej dekady (The Specials, The Beat, The Selecter, The Bodysnachers, Madness, Bad Manners) stworzyły nowy rodzaj muzyczny - 2 Tone, nagrywając w legendarnej dziś wytwórni 2 Tone Records.

W drugiej połowie lat 90. XX wieku styl ten opanował USA i przyjął miano 3 wave ska (3 fala ska). Kolejni młodzi undergroundowi muzycy odkryli dla siebie jamajski offbeat i połączyli go ze znanymi sobie współczesnymi stylami muzycznymi, inni znowu za cel obrali osiągnięcie brzmienia jak najbardziej zbliżonego do tradycyjnego ska z lat 60. Bardzo ważna w budowaniu Trzeciej Fali była audycja w kalifornijskim radiu - The Ska Parade, w której zapraszane co tydzień zespołu grały na żywo. Wtedy też powstały odmiany tego stylu: ska-core, ska punk, cyber-ska, acid-ska, swing-ska itp. Do najciekawszych grup 3 fali ska zaliczane są: The Toasters, Ska-P, Skalariak, Bim Skala Bim, Let's Go Bowling, Slackers, Skinnerbox, Hepcat, Mighty Mighty Bosstones czy Save Ferris.

Obecnie muzyka ska jest przez krytykę kwalifikowana jako jeden z gatunków muzyki popularnej, która łączona jest z punkiem lub hardcorem. Z rytmów ska korzystają zespoły nie identyfikujące się ze ska kulturą. W Polsce jest to np. Big Cyc, Akurat, a na świecie m.in. Zoe czy Gentelman. Jako kultura ska istnieje w undergroundzie i nie ma swoich przedstawicieli w mediach. Kręgosłupem struktury ska kultury są wciąż spotkania towarzyskie powodowane koncertem lub imprezą djejską oraz związanymi z nimi działaniami. W Warszawie są to przede wszystkim lokale Radio Luxemburg, Dobra Karma, Cdq, Wetlina, Depozyt, 55. W Gdańśku Klub Ucho. We Wrocławiu Madness. W Sosnowcu do niedawna działał klub U Desmonda przy ul. Dekkerta.

W Polsce

W 1965 grupy Alibabki i Tajfuny wydały siedmiocalową epkę "W rytmach Jamajca Ska", na której znalazły się utwory z tekstami Wojciecha Młynarskiego: Dykcja dla wszystkich, Już nie twist, Wash-Wash-Ska i Echo ska. Czwórka ta jest uważana za pierwszą polską płytę ska.

Za jednego z pierwszych polskich wykonawców grających muzykę ska uważa się formację Mr. Zoob. Wśród działających, mniej lub bardziej regularnie koncertujących, polskich zespołów ska wymienić można: 740 milionów oddechów, Horrorshow, Skambomambo, Vespa, Cała Góra Barwinków, Skampararas, The Bartenders, Ziggie Piggie, Sari Ska Band, Podwórkowi Chuligani, The Stylacja, UpBeat Quartet, The Mugshots. Wśród zespołów już nieistniejących wspomnieć należy o: Dr. Cycos, Skankan, Black Gang, deSKa, Skauci, Wersja de Lux, Skapoint, Banda de Chicas. W Polsce liczne zespoły punkowe takie jak Alians, Farben Lehre, Śmierć Kliniczna, Exit from hell (E.F.H), Fate, inspirując się utworem "Punky Reggae Party" Boba Marleya, łączyły punk rocka ze ska oraz reggae.

Taniec

Alibabki pytają w polskiej wersji hitu grupy Byron Lee And The Dragonaires Jamaica Ska: Czy to jest pranie, czy to jest taniec?. Pytanie nie jest pozbawione podstaw ponieważ z europejskiego punktu widzenia ska jest tańcem opartym na powtarzaniu pozornie prostych, kompulsywnych ruchów. Jeden z nich, który polega na kontrapunktowym ruchu dłoni i barków, rzeczywiście przypomina ręczne pranie.

Inne ruchy można prześledzić dzięki zdjęciom z New World Fair - Expo 1964 w Nowym Jorku. Tańczyło się w parach, szanując autonomię innych imprezowiczów. Do dziś spontaniczna, nieskrępowana harmonia jamajskiego parkietu z lat 60' robi wielkie wrażenie. Styl grzecznego tańca nie obowiązywał jednak młodych chuliganów z przedmieść - rudeboys.

Rude boy

Rudeboy, rude boy, rudie lub rudy (a również w odniesieniu do kobiet - Rudegirl) - to subkultura młodzieżowa powstała we wczesnych latach 60. XX wieku na Jamajskiej dzielnicy Kingston. Dosłownie oznacza bezczelnego, prostego chłopaka. Jednak wizualnie rudeboys stylizowali się na gangsterów.

Rudeboys nie byli pierwszą subkulturą na Jamajce, ale była to pierwsza subkultura młodych. Inspirując się amerykańskimi filmami gangsterskimi i wyglądem amerykańskich muzyków jazzowych, sami stworzyli swój image twardziela: trzy-guzikowe marynarki, ciemne okulary i sugerujące przynależność do wyższej klasy kapelusze pork pie. Lubili wyglądać cool, a kiedy brakowało im przekonujących argumentów, po prostu sięgali po pięści, noże lub pistolety.

Osobami, które rozpowszechniły ten ruch byli m.in. Desmond Dekker oraz Derrick Morgan, którzy nagrywali piosenki związane z w/w subkulturą oraz wszelcy inni muzycy Ska lub Soulowi. Dzięki jamajskim emigrantom w tych samych latach, subkultura rudeboys dotarła również do Europy (Wielka Brytania), gdzie z biegiem czasu, zapoczątkowała również ruch skinheads.

Skinhead

Skinhead to kontrkultura powstała na początku lat 60. XX wieku w Wielkiej Brytanii. Jej nazwa wywodzi się od charakterystycznych dla tej grupy wygolonych głów lub bardzo krótkich włosów (ang. skinhead, połączenie wyrazów skin czyli skóra i head czyli głowa). Z początku kontrkulturę tę tworzyli zarówno biali, jak i czarni. Z czasem jednak jej struktura uległa zmianie i obecnie nie ma praktycznie ciemnoskórych skinheadów.

Teoria na temat powstania subkultury skinheads mówi, że pierwsze grupy skinów wywodzą się z fuzji modsów (młodzi angielscy moderniści zafascynowani modą i skuterami, wywodzący się z klasy robotniczej) i Rude boy, którzy przyjeżdżali do Anglii przywożąc ze sobą nową muzykę z Karaibów. Obydwie grupy, przypadkowo podobne do siebie, oddziaływały na siebie nawzajem, tworząc w połowie lat 60. XX w. pierwotną postać nowej subkultury. Skinheadzi Skinheadzi tradycyjni przejęli od modsów tradycję jeżdżenia skuterami (najlepiej Vespy lub Lambretty) i elegancki sposób ubierania się przy zachowaniu ostrego minimalistycznego szlifu (proste spodnie marki Wrangler, polówki, kraciaste koszule, kurtki typu Harrington, baranie kożuchy oraz płaszcze typu Crombie). W odróżnieniu od swoich poprzedników ich styl był bardziej zbliżony do wyglądu angielskiej klasy robotniczej(np. kurtki typu Donkey i eleganckie buty robotnicze). W odróżnieniu od zwykłych modsów słuchali więcej ska niż soul, a także przejmowali nową muzykę Reggae. Dlatego też inną nazwą na wczesne Reggae jest skinhead Reggae (pojawiające się później na fali Two Tone). Nosili krótko obcięte włosy, jednak nie do gołej skóry. Charakteryzowała ich też tendencja do tworzenia zwartych i zamkniętych gangów, obracających się na wybranym terenie, oraz nieco wyższy poziom agresywności nawet niż u hard modsów (najagresywniejszego odłamu subkultury). buty Intensywny rozwój tej subkultury zaczął się wraz z zanikaniem klasycznych, elegancko ubranych modsów, około roku 1969. Wyrazem muzycznym tej fali było odchodzenie od klasycznych zespołów jak The Who i The Kinks, które w swoich utworach wyrażały frustrację i niechęć młodzieży z biednych, robotniczych środowisk do brytyjskiego establishmentu na rzecz tanecznego ska i rocksteady (często o tekstach o podobnym zabarwieniu). Fala ta zaczęła zanikać po mniej więcej 2 latach, gdy największą popularnością w Wielkiej Brytanii zaczął cieszyć się ruch hippisowski, promowany przez The Beatles.

Pierwotna subkultura skinheadów była w zasadzie zjawiskiem czysto brytyjskim, które nie przyjęło się w innych krajach i zanikło niemal całkowicie nawet w Wielkiej Brytanii na początku lat 70. XX w. Dopiero w połowie lat 70. XX w. nastąpiła ponowna eksplozja tego ruchu. Odrodził się wtedy jako reakcja na subkulturę punk.

Trzecia fala ruchu skinhead oprócz stałego występowania w latach 80. i 90. XX w. z mniejszą lub większą intensywnością rasistowsko-chuligańskiej odmiany skinheadów, zaczął się też, wraz z tzw. trzecią falą ska, powrót niektórych grup do pierwotnych korzeni tego ruchu, które z kolei były wykorzystywane przez skrajnie lewicowe ruchy polityczne.